MİNE ULAŞIR
2018’de 500 TL olan bursların dolar cinsinden karşılığı 97 dolardı. İçerisinde bulunduğumuz 2024 yılının Ocak ayında ise 2000 TL olan burslar 65 dolara tekabül ediyor.
2023-2024 yılı eğitim öğretim yılının açılışının ardından kimi üniversiteli öğrenci kesimlerini bir telaş sardı; “Bana burs mu çıkacak kredi mi? Bursuma ne kadar zam gelecek?”…
31 Ekim 2023’te merakları giderecek o haber açıklandı: “KYK burs ve kredileri bin 250 TL’den iki bin TL’ye yükseltildi.” Bursların zamlı hâli, birkaç gün sonrasında 17 bin TL olarak açıklanacak asgari ücretin sadece yüzde 11’ine tekabül ederek yine tarihin en düşük oranlarından biri oldu. Oysa Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) burs ve kredileri 2018 yılı öncesine kadar asgari ücretin üçte birine endeksliydi.
Öğrencilere müjdelenen (!) bu burs ve kredilerin neye tekabül ettiğine X öğrencisini ele alarak bakalım.
Tek öğün beslenme, sosyallikten yoksunlukla kalan 550 TL
X, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi. Ve diğer öğrenci arkadaşlarına nazaran çok da şanslı çünkü aylık 570 TL ödeyerek kaldığı KYK yurdundan üniversitesine tek vesait ile gidebiliyor ve 250 TL’ye doldurduğu aylık akbili bir ay boyunca tüm ulaşımını karşılıyor. Öğle yemeğini 15 TL’ye okulda yiyen ve haftanın beş günü okulda olan X ayda 330 TL’sini buraya harcıyor.
X’in düzenli olarak ders notu çıktısı alması gerekiyor ve bunlara da aylık ortalama olarak 300 TL ödüyor. Bu hesaba göre X her gün sadece bir öğün yemek yerse, sadece yurdundan okuluna gidip gelir ve hiçbir sosyalliği olmazsa ayrıca ders için gerekli olan materyallerini sadece 300 TL’ye halledebilir ve hiçbir kültürel aktiviteye katılmazsa geriye 550 TL’si bile kalıyor (!)
Altı yılda burslar 97 dolardan 65 dolara düştü
Üniversiteye başlamadan önce türlü türlü hayaller kurarız. Düzenin bir parçası olmamız için özenle hazırlanan adaletsiz sınav sisteminde, bizden sosyo ekonomik anlamda yukarıda olan, özel okul ve dershanelerde eğitilmiş rakiplerimizle canımızı dişimize takarak yarışırız. Üniversiteye yerleştiğimizde her şeyin iyi olacağına, sınava çalıştığımız dönemde ertelediğimiz her şeyi üniversitedeyken gerçekleştirebileceğimize inanırız.
Gerçekler çok zaman kaybetmeden kendini gösterir: En iyi ihtimalle 100₺ olan sinema, 300₺ olan tiyatro bilet ücretleri. Ortalama bir zincir kahve dükkanında en ucuzu 60₺ olan kahveler, yine bir zincir hamburgercide 150₺ olan menü ücretleri. Aslında ne küçük planlar değil mi? KYK burs ve kredileri öğrencilerin en temel yaşam koşullarını bile idame ettirmeye yetmezken bunları düşünmek her geçen gün enflasyon karşısında eriyen burslar için büyük bile kalıyor. Peki eskiden de böyle miydi? Gelin birlikte bakalım:
KYK burs ve kredilerinin asgari ücretin üçte birine endeksli olduğu son yıl olan 2018’de 500 TL olan bursların dolar cinsinden karşılığı 97 dolardı. İçerisinde bulunduğumuz 2024 yılının Ocak ayında ise 2000 TL olan burslar 65 dolara tekabül etmekte. Yani yıllar içerisinde kendini hissettirerek ve yaşamlarımızı kısıtlayarak gösteren alım gücü düşüklüğü bu tabloda sadece bunlardan ibaret olmadığını bizlere gösteriyor.
İstanbul Üniversitesi, Hukuk Fakültesi öğrencisi X’e tekrar bakalım. X, eğer 2018’de aynı şartlarda yaşasaydı nasıl olurdu inceleyelim:
Her ayın 6. ve 10. günleri arasında X’in 500 TL’lik bursu banka hesabına yatıyor. Öncelikli olarak ödemesini geciktirirse hemen atılacağını bildiğinden, kaldığı KYK yurdunun 168 TL’lik ücretini ödüyor. X, o dönem 2.75TL olan İstanbul Üniversite yemekhanesinden yemeğini yiyor, hafa içi her gün yemeğini buradan yiyerek aylık 60.5 TL’sini buraya harcıyor. Bursunun 40 TL’sini aylık akbiline verip bir o kadarını da ders notlarına harcadıktan sonra geriye 191.5 TL’si kalıyor. X’in 2024 yılının güncel
KYK burs ve kredileri miktarlarına göre yüzde 27.5’i diğer harcamaları için kalıyorken 2018’de yüzde 38.3’ünü artırıyordu. Elbette o dönemde de burslar öğrencilerin refah içerisinde yaşamasını sağlamıyordu ancak yine de yıllar geçtikçe bir lükse dönüşen çokça şeye ulaşmak eskiden biraz daha kolaydı.
Ya eskisi gibi olsaydı?
Bu kadar ilerlemişken, burs ve krediler eğer halen daha asgari ücretin üçte birine endeksli şekilde artmış olsaydı nasıl olurdu bakmadan geçmeyelim. 2024 yılı için asgari ücret 17 bin 2 TL olarak belirlendi. Eğer bu sayının üçte biri her ayın 2. haftasına yaklaşırken Ziraat Bankası hesaplarımızda belirecek olsaydı beş bin 667 TL ile karşılaşacaktık. Yeterli mi? Hayır. Ancak şu anki bursların yüzde 183,35 fazlası… Eğer X, beş bin 67 TL burs alıyor olsaydı, diğer harcamaları için dört bin 217 TL’si kalıyor olacaktı. Ve hatta belki de X günde iki öğün yemek dahi yiyebilirdi bile (!)
Burslar, burslarımız… Bu burslar ne çabuk bitiyor? Karnımızı dahi doyurmuyor. Kime yetsin bu burslar? X’e dahi yetmiyor. Öğrenci evlerinde kalan, KYK yurdu çıkmadığı için özel yurtlarda kalmak zorunda olan öğrenciler ne yapıyor? En iyisi odadan hiç çıkmamak. Çıkmayınca da olmuyor. Biraz arkadaşlarla buluşayım, buluşunca da olmuyor. Kış gelmiş yeni bir mont alayım, alınmıyor da. Yeni bir film girmiş vizyona, gitsek mi? Bu bursla gidilmiyor da. Parklarda buluşmak tekrar moda olsun! Düzen de öyle işlemiyor da…
Yahu bu burslar nereye gidiyor? X en azından burs alıyor da krediyi nasıl ödeyeceğim diye dertlenmiyor (!)
