Elif YILMAZ
Üniversiteden mezun olup iş bulamayan gençler neler yaşıyor?
Mezun işsizlik, mezun işsizler denince aklında bir düşünce, bir kitle hatta en azından bir tanıdığı canlanmayan yoktur. 2023 TÜİK verilerini henüz bilmemekle birlikte, 2022 yılında TÜİK tarafından açıklanan verilere göre yükseköğretim mezunları arasında işsizlik oranı yüzde 11,3. Yani 1 milyon 79 bin üniversite mezunu 2022 yılında işsiz olarak kayıtlara geçti. Günlük sigortaya sahip günlük işlerde çalışan gençler, kendi mezun olduğu bölüm dışında veya bir fabrikada, inşaatta, kafede çalışan kişilerin bu işsizlik oranına dahil edilmediğini de vurgulamak gerekir.
İktisatçı Mahfi Eğilmez’in 3 Aralık 2023 tarihli yazısında belirttiğine göre 2023’te işgücünü oluşturanların 3,2 milyonu çalışmak istediği ve başvuruda bulunduğu halde iş bulamadığı için işsiz konumunda iken genç nüfusta işsizlik oranı Eylül 2023 itibariyle yüzde 16 dolayında.
Bu bahsedilenler yaşadığımızın rakamlara dökülmeye çalışılan hali. Uzaklaşıp bakınca bu kadar nüfus içerisinde 3.2 milyon gözümüze çok bile gelmeyebilir. 3.2 milyonun içerisindeki 3-4 kişiye bakınca veya 3.2 milyondan 1’i biz olunca işsizlik nedir, nasıl bir süreçtir anlayabiliyor oluyoruz.
İşsizliğin etkileri neler?
Ülkemizde mezun olduğu alanda çalışan gençlerin sayısının azlığı 18-19 yaşında yapılan yanlış meslek seçiminden veya cahillikten kaynaklanmadığı konusunda ortaklaşmakta fayda var. Zira istihdam sorununu bireysel bir hatadan kaynaklı olarak, “Gençler artık zanaat öğrenmiyor”, “El becerisiyle iş yapacak genç yok”, “Gençler iş beğenmiyor” olarak düşünürsek içinde bulunduğumuz durumu anlamak için olabilecek en uzak noktada buluruz kendimizi.
Neden bu durumdayız üzerine bolca konuşulabilecek, tartışılabilecek olsa da gençler mezun olunca ellerindeki A3 boyutundaki kağıtlarla ne yapıyorlar, mezun işsizler ne yaşıyorlar, mezun işsizliğin gençlerin hayatına çok yönlü etkileri neler? Bunlara odaklanmak istiyoruz.
İşsizliğin gençler üzerinde sayısız etkisi var elbette ki, biz yaşadığımız, gözlemleyebildiğimiz ve anlamlandırabildiğimiz kadarına bakacağız.
Ekonomik belirsizlik ve ekonomik bağımsızlığın yitirilmesi
Üniversite bitip de kepler havaya fırlatıldığı zaman aileleri saran gurur ve onur duygularının yanına beklentiler hızla dahil oluyor. Hem ailelerimizin değiştirmeye pek niyetli olmadıkları kendi zamanlarındaki gibi üniversite mezunu herkesin kolaylıkla ve çok iyi şartlara iş bulduğu algıları hem de ev ekonomisine gelecek bir desteğe ihtiyaçları ile dört gözle işe girmemizi beklerken buluyorlar kendilerini. Gençler ise aileye mahcubiyet, geleceksizlik ve parasızlıkla baş başa kalıyor. Kimimiz kendisine aileden bağımsız bir hayat kurmaya, bu hayatı kurmak için de amansız bir iş arayışına giriyor. Kimimiz ise aileye bir destek, emeklerin karşılığını ödemek motivasyonuyla sarılıyor iş aramaya.
İş bulamadıkça ekonomik özgürlüğümüzle yavaş yavaş vedalaşıyoruz. Bir çay kahve parasını dert ediniyor, bazen ailemizden dostumuzdan aldığımız paralarla sosyalleşmeye çalışıyoruz. Kendi ihtiyaçlarımızı karşılamak, bağımsız bir yaşam sürmek ve geleceğimizi planlamak her geçen gün zorlaşıyor.
Geleceksizlik kaygısı ve psikolojik rahatsızlıklar
İşsizlik, kendi hayatın üzerindeki etkini ve kontrolünü yitirmeye başlamak birçok gençte strese, endişeye, yetersizlik hissine, depresyona ve diğer psikolojik sorunlara yol açabiliyor. Bireyin özgüvenini ve öz saygısını yitirmesi ise maalesef an meselesi oluyor.
Alanında kendini geliştirememek
İşsizlik, zaman geçtikçe kişinin kariyer gelişiminin önünde bir engel oluşturmaya başlıyor. İş bulamadıkça deneyim kazanamıyoruz. Deneyim kazanamadıkça mesleki anlamda öğrenilen yetenek ve becerilerimizi geliştiremiyoruz. Alanımızda bir sosyal ağ ve ilişkiler kurmak noktasında sürekli geriliyoruz.
Kendine hayat kuramama
Yukarıda bahsettiklerimizden çok ayrı bir konu başlığı olmasa da tek başına ele alınmayı hak eden bir konu gençlerin işsizlik yüzünden kendine bir hayat kuramaması. Peki bir hayat kuramamak derken neyi kast ediyoruz? Bunun içerisine ev içi fiziksel ve/veya psikolojik şiddetten kaçıp kendine güvenli alan yaratamamak da var, işsizliğin basit bir getirisi olarak evde çok vakit geçirmek ve ev içi emekte özellikle kadınların fazlaca sömürülmesi de. Xinsel yönelimini ailesinden gizlemek isteyen veya zorunda kalan bireylerin uzaklaşmak istediği bu alanda kısıtlı kalması ve olmadığı biri gibi davranıp, istemediği şekilde yaşamasını da buna örnek verebiliriz. Bu genç, tamamen başka bir noktadan evlenip kendine yeni bir aile kurmak istiyor ama kuramıyor da olabilir. Bütün bu örnekleri bir ihtimal, bir olasılık olarak sıralıyoruz fakat bu olasılıkların aklımıza geliyor olması yaşanmışlıklardan geliyor.
İşsizlik gençler üzerinde kısa veya uzun vadede bir çok etki bırakıyor. Kimi sonradan toparlanabilir etkiler oluyor kimininse yakıcılığı uzun yıllar geçmiyor.
